Tweehonderd jaar geleden vond de grootste inzamelingsactie ooit in Nederland gehouden plaats na 'de vergeten watersnood' van 1825.
Vandaag is het exact tweehonderd jaar geleden dat de dijken breken en de Zuiderzee zijn verwoestende krachten toont. Aan de oostkust van de toenmalige Zuiderzee wordt een gebied van de Veluwe tot aan de kop van Friesland verzwolgen door het wassende water. Friesland komt voor tweederde onder water te staan en zelfs dorpen diep in Overijssel, zoals Dalfsen en Raalte, stromen onder.
Ondanks de politieke desinteresse was het de eerste ramp die nationaal werd beleefd. Ook zonder moderne communicatiemiddelen ging het drama aan de oostkant van de Zuiderzee als een lopend vuurtje door Nederland. Muziekuitvoeringen, braderieën, sportwedstrijden: overal kwamen spontaan hulpacties op gang. Er werd massaal geld ingezameld en kleding en voedsel bijeengebracht om de evacués te helpen bij hun herstel.
Astronomisch bedrag
Na de watersnood kwam de grootste inzamelingsactie die Nederland ooit gekend heeft op gang. Hierover verteld prof. dr. Lotte Jensen uitgebreid in de podcast ‘Het spoor terug, de vergeten watersnoodramp van 1825’.
Lotte Jensen: “Er is in totaal echt een astronomisch bedrag gedoneerd, namelijk 2,2 miljoen gulden .... Beeld het je eens in. Een klein land, hooguit 2 miljoen inwoners, dat nog voor grote delen onherbergzaam is, nog niet ontsloten zoals nu en met veel armoede, dat zo’n hoog bedrag bij elkaar weet te brengen.”
Enorme inspanning samenleving
In 1825 bedroeg het Bruto Binnenlands Product van Nederland circa 440 miljoen gulden. Door de inzamelingsacties werd 2,2 miljoen gulden bij elkaar gebracht. Omgerekend naar deze tijd met een Bruto Binnenlands Product van ruim 1.000 miljard euro zou dat een inzamelingsopbrengst van 5 miljard euro betekenen. In de negentiende eeuw was het inderdaad een astronomisch hoge opbrengst en een buitengewone en enorme inspanning van de negentiende eeuwse samenleving. Een bijzondere prestatie die aandacht verdient in de (filantropie) geschiedenis van Nederland.
De overheid reageerde pas na bijna een eeuw met de Zuiderzeewet van 1918 en de aanleg van de Afsluitdijk (1920-1932). Directe aanleidingen voor de Zuiderzeewet waren de hongersnood tijdens de Eerste Wereldoorlog en de watersnoodramp van 1916 die vooral het westen van Nederland, Noord-Holland, trof.
