We doen (weer) meer voor elkaar dan gedacht. Dit blijkt uit onderzoek van gemeente ’s-Hertogenbosch, gemeente Rotterdam en het Centraal Bureau Statistiek naar het vrijwilligerswerk in de 21ste eeuw. De onderzoeken leveren afwijkende resultaten op maar laten allemaal een stijgende trend zien. Vrije Universiteit Amsterdam en Goede Doelen ’s-Hertogenbosch onderzoeken het lokaal geven.
Door Jan de Rond
VRIJWILLIGERSWERK
’s-Hertogenbosch
Uit onderzoek van gemeente ’s-Hertogenbosch blijkt dat het vrijwilligerscorps in ’s-Hertogenbosch in 2022 een piek bereikte met 48.200 vrijwilligers. In 2000 deden 33.000 mensen vrijwilligerswerk, in 2016 werd een eerste piek bereikt met 47.500 gemeten vrijwilligers. Tijdens de coronacrisis daalde het aantal naar 44.300 om in 2022 te stijgen naar een nieuwe piek, 48.200 vrijwilligers.
In ’s-Hertogenbosch is het aantal 65-plussers dat vrijwilligerswerk doet hoger dan voor de coronacrisis. De 40-64 jarigen zijn minder gaan doen. De leeftijdscategorie 18-39 jaar laat gedurende de coronacrisis juist een opmerkelijk toename zien.
Het CBS langjarig gemiddelde, periode 2012-2021, is voor 's-Hertogenbosch 49,2% vrijwilligerswerk. Daarmee heeft 's-Hertogenbosch, procentueel gezien, van de steden in Zuid-Nederland (Zeeland, Noord-Brabant en Limburg) het grootste vrijwilligerscorps. Landelijk hebben alleen de steden Zwolle (55,9%), Amersfoort (50,2%) en Utrecht (50%) een groter vrijwilligerscorps.
Rotterdam
In 2009 deed volgens onderzoek van de gemeente Rotterdam 30% van de mensen van 16 t/m 75 jaar vrijwilligerswerk. Dit percentage steeg langzaam maar gestaag naar 40% in 2019 (zo'n 200.000 mensen). Onder invloed van de coronacrisis zakte het percentage dat vrijwilligerswerk deed naar 34% in 2022 om in 2023 weer de stijgende lijn te vinden naar 35% (zo'n 175.000 mensen).
Het CBS langjarig gemiddelde, periode 2012-2021, is voor Rotterdam 38% vrijwilligerswerk.
Grafiek: Vrijwilligerswerk 2000 - 2023, lokaal en nationaal
Bronnen:
gemeente 's-Hertogenbosch, gemeente Rotterdam en Centraal Bureau Statistiek
Nationaal
Het Centraal Bureau Statistiek (CBS): “In 2023 gaf 49 procent van de Nederlandse bevolking van 15 jaar of ouder aan zich in de afgelopen twaalf maanden ten minste één keer vrijwillig te hebben ingezet voor een organisatie of vereniging. Het percentage vrijwilligers is sterk toegenomen ten opzichte van de coronajaren, toen gemiddeld 41 procent vrijwilligerswerk deed, en is nu terug op het niveau van voor corona.”
Onder alle leeftijdsgroepen nam het aandeel vrijwilligers in 2023 toe. Het komt daarmee op vergelijkbaar niveau als voor corona. Onder 65-plussers is het aandeel vrijwilligers zelfs hoger dan in 2019.
Het CBS langjarig gemiddelde, periode 2012-2021, is voor Nederland 47,2% vrijwilligerswerk.
Breng lokale kennis op orde
Onderzoeken naar het lokale vrijwilligerswerk en lokale gemeenschapsleven zijn sterk de moeite waard om uit te voeren omdat ze inzicht geven in de specifiek lokale situatie. Wat in 's-Hertogenbosch en Rotterdam gevonden wordt zou in andere steden en regio's wel eens heel anders kunnen zijn.
Jan de Rond, prof. dr. Lucas Meijs en drs. Ivo Geers in hun artikel 'Thermometer voor het lokale gemeenschapsleven' (maart '22): "De pandemie belicht dat er een duidelijk gebrek is aan goede lokale kennis. Als beleidsmakers al iets denken te weten over het lokale gemeenschapsleven dan is dat gebaseerd op landelijke onderzoeken aangevuld op basis van vaak heel persoonlijke, individuele lokale ervaringen. Dat kan leiden tot beleid dat op verkeerde aannames is gebaseerd."
LOKAAL GEVEN
Lokaal
Goede Doelen ’s-Hertogenbosch onderzocht afgelopen winter 122 jaarverslagen van lokale goededoelenorganisaties opgenomen in de Lokale Goededoelengids ’s-Hertogenbosch. Uit het onderzoek blijkt het lokaal geven in drie jaar tijd te zijn verdubbeld. Het bedrag van ontvangen donaties van particuliere huishoudens is gegroeid van ruim een half miljoen euro in 2019 naar ruim één miljoen euro in 2022.
Nationaal
Een preview van de onderzoeksresultaten van de Vrije Universiteit Amsterdam (Centrum voor Filantropische Studies) laat zien dat in 2022 meer lokaal gegeven is dan in 2020 en 2018. In 2018 gaf 20% van de huishoudens aan lokale goede doelen. In 2022 was dat opgelopen naar 27% van de huishoudens. Lokaal geven is een trend geworden.
Bij bedrijven (de zakelijke markt) neemt de sympathie voor lokale goede doelen ook toe. In 2022 ging gemiddeld 55% van de sponsoring en 42% van de giften van bedrijven naar lokale goededoelenorganisaties. Gegevens over lokaal doneren en nalaten (de particuliere markt) zijn nog niet bekend
Op 19 juni zullen de nieuwste wetenschappelijke inzichten over donaties, nalatenschappen, sponsoring en vrijwilligerswerk, met speciaal aandacht voor lokaal geven, worden gepresenteerd in het rapport Geven in Nederland 2024.
UPDATE (6 juni)
Ook verschenen op:
Platform Vrijwillige Inzet (6 mei 2024)
Linkedin (5 juni 2024)
STEUN LOKAAL!
Foto en grafiek: © Jan de Rond
